10¨¨. LA VERBO EN LA FUTURO KAJ LA FUTURAJ PARTICIPOJ

 

Video-bazo: https://www.youtube.com/watch?v=zB3iGSzGXOg&t=650s

---

1. La Futuro (aŭ os-tempo)

La futuro en Esperanto estas uzata por priskribi agojn, kiuj ankoraŭ ne okazis, sed kiuj okazos. Ĝi formiĝas tre simple, aldonante la finaĵon -os al la verba radiko.

·       Ekzemplo: Morgaŭ mi legos la tutan libron.

2. Netransitiva Futura Ago

Ĝi rilatas al futura ago, kiun la subjekto faros per si mem, sen bezono de rekta objekto. La ago ne "transiros" al io alia.

·       Ekzemplo: La glacio fandiĝos pro la varmo.

3. Transitiva Futura Ago kun la Kaŭzativo (-ig)

Oni uzas ĝin, kiam la subjekto kaŭzas aŭ igas, ke la ago okazu al objekto. La sufikso -ig- (kaŭzativo) estas aldonata antaŭ la futura finaĵo -os.

·       Ekzemplo: La instruisto klarigos la lecionon al la studentoj.

4. Terminologia Distingo

La video-bazo faras gravan distingon:

·       Prezenco, Preterito, Futuro: Ili estas teknikaj gramatikaj terminoj uzataj por aludi al la verbaj tensoj de la indikativa modo.

·       Estanteco, Pasinteco (aŭ Estinteco), Estonteco: Estas la ĝeneralaj nomoj por la tempaj periodoj: la nuntempo, la pasinteco kaj la estonteco.

o   Ekzemplo: Ni devas plani por la estonteco.

5. Futuraj Participoj

Esperanto posedas riĉan sistemon de participoj, kiuj povas esti kombinitaj kun diversaj verbaj tempoj. La video-bazo fokusiĝas sur tiuj, kiuj esprimas ideon pri estonteco, tuja, proksima aŭ malproksima.

Aktivaj Futuraj Participoj (Agoj farotaj de la subjekto)

·       -os ... -anta (Prezenca Aktiva Adjektiva Participo en la Estonteco): Ĝi priskribas subjekton, kiu estos faranta agon en la estonteco.

o   Ekzemplo: La kantisto, kiu morgaŭ estos kantanta sur la scenejo, estas tre talenta.

·       -os ... -ante (Prezenca Aktiva Adverba Participo en la estonteco): Ĝi priskribas duarangan agon, kiun la subjekto estos faranta samtempe kun la ĉefa ago (kiu estas en estonteco).

o   Ekzemplo: Li lernos Esperanton, esperante vojaĝi tra la mondo.

·       -os ... -inta (Preterita Aktiva Adjektiva Participo en la estonteco - Futuro Perfekta): Ĝi priskribas subjekton, kiu jam estos fininta agon en specifa momento de la estonteco.

o   Ekzemplo: Kiam vi alvenos, mi estos jam manĝinta la vespermanĝon.

·       -os ... -inte (Preterita Aktiva Adverba Participo en Futuro): Priskribas agon, kiun la subjekto estos fininta antaŭ ol fari la ĉefan agon en la estonteco.

o   Ekzemplo: Fininte la hejmtaskon, la infano ludos ekstere.

·       -onta (Futura Aktiva Adjektiva Participo): Ĝi priskribas iun aŭ ion, kiu baldaŭ faros aŭ intencas fari ion.

o   Ekzemplo: La forironta trajno baldaŭ ekmoviĝos.

·       -onte (Futura Aktiva Adverba Participo): Ĝi indikas la intencon aŭ la baldaŭecon de ago antaŭ la ĉefa ago.

o   Ekzemplo: Manĝonte la supon, li prenis kuleron.

·       -onto (Futura Aktiva Substantiva Participo): Ĝi rilatas al "tiu, kiu faros" la agon.

o   Ekzemplo: La venkonto en la konkurso ricevos oran medalon.

Pasivaj Participoj (Ago ricevita de la subjekto)

·       -os ... -ata (Prezenca Pasiva Adjektiva Participo en la estonteco): Ĝi priskribas ion, kio estos farata de iu en estonta momento.

Ø  Ekzemplo: La domo estos purigata en la venonta sabato.

·       -os ... -ate (Prezenca Pasiva Adverba Participo en la estonteco): Ĝi priskribas pasivan agon, kiu okazos estantece kun la ĉefa ago en la estonteco.

Ø  Ekzemplo: La raporto estos prezentata, detale klarigate de la direktoro.

·       -os ... -ita (Preterita Pasiva Adjektiva Participo en la estonteco - Futuro Perfekta Pasiva): Ĝi priskribas ion, kio jam estos farita en specifa momento de la futuro.

Ø  Ekzemplo: Post unu horo, la pordo estos jam ŝlosita.

·       -os ... -ite (Preterita Pasiva Adverba Participo en la estonteco): Ĝi priskribas pasivan agon, kiu estos finita antaŭ la ĉefa ago.

Ø  Ekzemplo: Konstruite el fortaj materialoj, la ponto eltenos la ŝtormon.

·       -ota (Futura Pasiva Adjektiva Participo): Ĝi priskribas ion, kio baldaŭ estos aŭ kiu estos la objekto de ago.

Ø  Ekzemplo: Jen la libro legota de la klubo venontmonate.

·       -ote (Futura Pasiva Adverba Participo): Ĝi indikas estontan celon, por kiu io estas uzata aŭ uzita.

Ø  Ekzemplo: La faruno estas aĉetata, uzote por baki kukon.

·       -oto (Futura Pasiva Substantiva Participo): Ĝi rilatas al "tio, kio estos farita".

Ø  Ekzemplo: La kontraktoto subskribos la kontrakton morgaŭ matene.

 

Jen 100 demandoj uzantaj "ĉu" kaj "ki-vortojn" alterne, kun fokusoj sur la futuron kaj diversajn participojn. Respondu ilin per simpla formo kaj ankaŭ per participa formo, kiam eble, preferinde per skribo kaj per parolo.

---

1. Ĉu la mondo ŝanĝiĝos multe en la venonta jarcento?

2. Kion la homaro lernos el siaj pasintaj eraroj?

3. Ĉu la morgaŭa tago estos pli bona ol la hodiaŭa?

4. Kiel la teknologio influos nian vivon estontece?

5. Ĉu la infanoj, kiuj nun lernas, estos saĝaj plenkreskuloj?

6. Kiam la paco finfine regos sur la Tero?

7. Ĉu vi, leginte ĉi tiun libron, havos novajn ideojn?

8. Kiu estos la prelegonto post la venonta prelego?

9. Ĉu la konstruota ponto estos sufiĉe forta?

10. Kial la homoj ĉiam esperas pri pli bona estonteco?

11. Ĉu la solvo al la problemo estos trovita baldaŭ?

12. Kion la sciencistoj malkovros en la sekvaj jaroj?

13. Ĉu la malnova domo estos malkonstruita venontmonate?

14. Kiel oni memoros nian generacion post mil jaroj?

15. Ĉu la planedo resaniĝos, se ni agados respondece?

16. Kiom da tempo pasos, antaŭ ol teranoj kolonios Marson?

17. Ĉu la retmesaĝo skribita hieraŭ alvenos ĝustatempe al sia adresato?

18. Kiu estas la amoto de la ĉefrolulo en la filmo?

19. Ĉu la kantota kanto fariĝos tre populara?

20. Kial la vero ne estos facile akceptata de la familio?

21. Ĉu la vojaĝonto memoros paki sian pasporton en la aĉetota valizo?

22. Kion vi faros, atendante la trajnon?

23. Ĉu la promeso, farita de li, estos plenumita?

24. Kie la gefianĉoj loĝos, estante geedziĝontaj?

25. Ĉu la tasko estos finita antaŭ la limdato?

26. Kiel la estonteco estos imagata de niaj nepoj?

27. Ĉu vi estos studanta la tutan nokton por la ekzameno?

28. Kiam la decido, pri kiu ni diskutis, estos anoncita?

29. Ĉu la manĝaĵo preparota por la festo estos bongusta?

30. Kiun verkon la verkisto estos skribinta antaŭ sia morto?

31. Ĉu la arbo, plantita hodiaŭ, donos fruktojn post multaj jaroj?

32. Kio estos la ĉefa celo de la homaro en la estonteco?

33. Ĉu post la planeda transiro la socio estos pli justa por ĉiuj homoj?

34. Kiel oni estos solvinta la problemon de la tutmonda varmiĝo?

35. Ĉu la vero, kaŝita dum jaroj, finfine estos malkaŝita?

36. Kiom da libroj estos legitaj de vi ĝis la fino de la jaro?

37. Ĉu la infano estos dormanta tiam, kiam ni alvenos?

38. Kion tiu artefarita intelektulo pentros sur la preparota tolo?

39. Ĉu la rakonto rakontota de la avino estos interesa?

40. Kial la laboro, komencita pasintsemajne, ne estos finita morgaŭ?

41. Ĉu la pordoj de la muzeo jam estos malfermitaj al la publiko?

42. Kies ideoj formos la filozofion de la estonteco?

43. Ĉu li, alvenonte al la stacidomo, tuj aĉetos la bileton?

44. Kion la politikistoj promesos dum la venonta elektada kampanjo?

45. Ĉu la medicino progresos sufiĉe por kuraci ĉiujn malsanojn?

46. Kiel la lingvoj de la mondo evoluos kun la tempo?

47. Ĉu la nova leĝo proponita de la registaro estos unuvoĉe akceptita de la parlamento?

48. Kiu estos la ricevonto de la plej grava premio?

49. Ĉu la domo aĉetota de ili bezonos multajn riparojn?

50. Kial la memoro aŭ scio gravos por la estontaj generacioj?

51. Ĉu la paco estos daŭranta aŭ nur portempa?

52. Kion la instruisto estos instruinta al la instruatoj en la fino de la kurso?

53. Ĉu la urbo estos multe pli granda post dudek jaroj?

54. Kiel la novaj kvantumaj komputoroj estos uzataj, ĉu efike aŭ neefike?

55. Ĉu la sekretoj de la universo iam estos plene komprenitaj?

56. Kiom da steloj la robotoj povos kalkuli, kiam la ĉielo estos klara?

57. Ĉu la farota decido influos multajn homojn?

58. Kiu estos la elektoto en la venontaj elekto-kampanjoj?

59. Ĉu la maljusteco estos tute venkita en la estonteco?

60. Kial la homoj ĉiam serĉos la feliĉon?

61. Ĉu la plantoj bone kreskos, akvumate regule?

62. Kion oni faros por protekti la naturon?

63. Ĉu la mesaĝo, sendota per la letero, estos klara?

64. Kiel oni instruos historion al la ankoraŭ naskiĝontaj terloĝontoj?

65. Ĉu la pontoj, konstruitaj antaŭ longe, estos ankoraŭ uzataj?

66. Kiam la mondo estos tute libera de militoj?

67. Ĉu la filmo spektota de ni gajnis iun premion?

68. Kiu estos la faronto de la unua granda malkovro en la estonta Tero?

69. Ĉu la problemoj diskutataj nun estos solvitaj poste?

70. Kial la scio estos la plej valora havaĵo en la estonteco?

71. Ĉu la donacoj aĉetitaj por la infanoj estos ŝatataj?

72. Kion la robotoj-arkeologoj trovos en la elfosota loko?

73. Ĉu la estonteco estos tia, kia ni imagas ĝin?

74. Kiel la homaj-robotaj rilatoj ŝanĝiĝos per la sociaj retoj 5D?

75. Ĉu la urbo detruita de la milito estos plene rekonstruita?

76. Kiam la nova generacio komencos gvidi la mondon?

77. Ĉu la kuko bakota por la naskiĝtago havos ĉokoladon?

78. Kiu estos la pacperonto inter la du malamikaj landoj?

79. Ĉu la maŝinoj, kiujn ni uzadas, estos iam plene intelektaj?

80. Kial estos grave lerni pri aliplanedaj kulturoj?

81. Ĉu la vero dirita sincere ĉiam helpos?

82. Kion la vojaĝantoj vidos, kiam ili estos alvenintaj al la nekonata lando?

83. Ĉu la paciento estos resanigota per la alvenonta kuracilo?

84. Kiel la laboro estos organizata en la socio de la estonteco?

85. Ĉu la kantoj de la pasinteco estos kantataj de la estontaj generacioj?

86. Kiam la infanoj estos sufiĉe aĝaj por kompreni la mondon?

87. Ĉu la leciono lernota morgaŭ estos malfacila?

88. Inter nunaj beboj, kiu estos la solvonto de ĉi tiu malnova mistero?

89. Ĉu la konstruaĵo estos finita ĝis la venonta somero?

90. Kial la revoj de la junuloj formos la estontecon?

91. Ĉu la manĝaĵo jam preparita estos manĝata malvarme?

92. Kion la patro retmesaĝas al sia filo, baldaŭ revidonte lin?

93. Ĉu la plantoj estos akvumataj ĉiutage por ne velki?

94. Kiel la homoj interkomunikos sen lingvaj baroj?

95. Ĉu la tradicioj estos konservataj, aŭ forgesitaj?

96. Kiam la scienco povos finfine elklarigi la originon de la vivo?

97. Ĉu la farota tasko postulos multan atenton?

98. El tiuj studentoj pri literaturo, kiu estos la verkonto de romanoj?

99. Ĉu la mondo lasota de ni estos bona loko por la naskiĝontoj?

100. Kiel la homoj vivos, kiam ili estos atingintaj la eternan junecon?