Video-bazo: https://www.youtube.com/watch?v=5vo8YNgQc7M
1. Kondicionalo (finaĵo -us)
Oni uzas ĉi tiun modon por esprimi agojn, kiuj dependas de kondiĉo, kaj
estas ofte hipotezaj, imagaj aŭ nerealaj. Ĝi ankaŭ estas konata kiel la
"us-modo".
a) Hipotezaj aŭ Kondiĉaj Agoj
Ĝi priskribas agon, kiu okazus, se iu kondiĉo plenumiĝus. Ĝenerale, oni uzas la
konjunkcion se.
- Rafaelo diris, ke se li jam havus la aĝon
de dek ok jaroj, li irus ofte al ĉiuj kvar kinejoj de sia urbo.
- Se la vetero estus bona, ni irus al la
parko.
b) Nerealigeblaj aŭ Imagaj Deziroj
Oni uzas ĝin por esprimi dezirojn aŭ sonĝojn, kiuj estas neeblaj aŭ tre
malprobablaj.
- “Ho! Se nur mi estus milionulo!”
- Mi dezirus vivi en la tempo de la
renesanco, se tio estus ebla.
c) Ĝentilaj Petoj kaj Deziroj (Ĝentileco)
Oni povas uzi la kondicionalon por fari peton, sugeston aŭ esprimi deziron pli
milde kaj ĝentile.
- Mi dezirus scii, kiom da esperantistoj
ekzistas en la mondo...
- Mi volus tason da teo, mi petas.
2. Imperativo aŭ Volitivo (finaĵo -u)
Oni uzas ĉi tiun modon por esprimi ordonojn, petojn, volon aŭ deziron.
Ĝi ankaŭ estas konata kiel la "u-modo" aŭ "vola modo".
a) Rektaj Ordonoj
Ĝi estas la plej komuna maniero doni rektan ordonon al iu (la dua persono
singulara aŭ plurala).
- Hej! Silentu!
- Manĝu tuj viajn legomojn!
b) Esprimo de Deziro aŭ Volo
Oni povas uzi ĝin por esprimi fortan deziron aŭ volon, ke io okazu, simile al
"li/ŝi faru" aŭ "lasu, ke li/ŝi faru".
- Li venu, kaj mi pardonos al li.
- La paco regu sur la tero!
c) La Volitivo en Frazoj kun "ke"
Kiam la ĉeffrazo esprimas deziron, peton, volon, rekomendon aŭ ordonon (uzante
verbojn kiel voli, peti, deziri, rekomendi,
postuli), la verbo de la subfrazo (enkondukita per ke) devas esti en la volitivo.
- Mi petas, ke vi donu dungon al mi!
- La instruisto volas, ke la studentoj studu
pli.
d) La Volitivo kun "ke" en Nepersonaj Frazoj
Kiam la ĉeffrazo estas nepersona kaj esprimas neceson, urĝon aŭ konvenon (kiel
en necesas, ke..., urĝas, ke...,
estas bone, ke...), la verbo de la subfrazo ankaŭ uzas la volitivon.
- Necesas, ke ni studu kaj ellernu
Esperanton ĉiam.
- Estas grave, ke vi alvenu ĝustatempe.
e) La Volitivo post "por ke"
La konjunkcio por ke, kiu indikas celon
aŭ intencon, estas ĉiam sekvata de verbo en la volitivo.
- Mi multe laboris, por ke vi diplomiĝu, mia
filo!
- Ŝi parolas laŭte, por ke la avino aŭdu
ŝin.
Jen 100 demandoj, kiuj alternas inter “ĉu” kaj “ki-demandoj”, uzante la
kondicionalon (-us) kaj la imperativon (-u), kaj inkluzivante diversajn
participojn (por ke vi rememoru ilin. ☺). La temoj de la
demandoj estas ĝeneralaj kaj universalaj.
1.
Ĉu vi vojaĝus tra la mondo, se vi havus la eblon?
2.
Kion mi faru, por ke la paco regu ĉie?
3.
Ĉu ni provu kompreni unu la duan pli bone, parolante nur en Esperanto?
4.
Kiel la historio estus malsama, se tiu decido estus ŝanĝita!
5.
Ĉu vi estus helpinta tiun viron falintan sur la strato?
6.
Kiun libron vi rekomendu al mi, por ke mi lernu pri filozofio?
7.
Ĉu la infanoj estu instruataj pri respekto al la naturo?
8.
Kiom da tempo teranoj bezonus por kolonii Marson?
9.
Ĉu vi sentus vin pli feliĉa, vivante en alia lando?
10.
Kial oni ne silentu, kiam maljustaĵo okazas?
11.
Ĉu estu permesate, ke ĉiu esprimu sian opinion libere?
12.
Kies konsilon vi sekvus, se vi estus konfuzita?
13.
Ĉu vi tuj pardonus iun, kiu profunde vundis vin?
14.
Kiam ni komencu la projekton por helpi la bezonantojn?
15.
Ĉu estas necese, ke ni ĉiam estu produktemaj?
16.
Kio okazus, se la elektro subite malaperus por ĉiam?
17.
Ĉu vi aĉetus artaĵon, eĉ se vi ne komprenus ĝian signifon?
18.
Kiel ni certigu, ke la estontaj generacioj havu puran planedon?
19.
Ĉu la vero ĉiam estu dirita, eĉ se ĝi kaŭzas doloron?
20.
Kiun vojon vi elektus el du, se ambaŭ ŝajnus egale malfacilaj?
21.
Ĉu vi preferus scii la estontecon, eĉ antaŭsciante la malbonajn eventojn?
22.
Kion homo faru por trovi la veran feliĉon?
23.
Ĉu oni lernu de la pasinteco, por ne ripeti la samajn erarojn?
24.
Kie vi loĝus, se vi povus elekti ajnan lokon en la universo?
25.
Kiu libro jam verkita povus ŝanĝi la tutan homaron?
26.
Kial mi atentu viajn vortojn, se viaj agoj montras la malon?
27.
Ĉu la leĝoj estu samaj por ĉiuj, sendepende de iliaj statusoj?
28.
Kiom da amo estus necesa por resanigi la mondon?
29.
Ĉu vi riskus vian vivon, por savi nekonatan homon?
30.
Kiu decidu pri la sorto de la popolo?
31.
Ĉu ni kredu ĉion, kion ni legas aŭ aŭdas?
32.
Kiel vi reagintus, se vi estus vidinta tian miraklon?
33.
Ĉu vi interŝanĝus vian saĝecon kontraŭ juneco?
34.
Kion vi petus de la vivo, se vi havus nur unu deziron?
35.
Ĉu la celo pravigu la rimedojn?
36.
Kiam vi pensus, ke estus la plej bona tempo por komenci novan vivon?
37.
Ĉu vi sentus vin soleca, estante la lasta homo sur la Tero?
38.
Por ke la socio progresu, kion la junularo lernu?
39.
Ĉu la arto estu libera de ĉia cenzuro?
40.
Kiun kanton vi kantus, se via voĉo estus aŭdata de ĉiuj?
41.
Ĉu vi donus vian tutan monon al la malriĉuloj?
42.
Kial ni ne simple forgesu la pasintajn ofendojn kaj vivu en paco?
43.
Ĉu estas bone, ke oni helpu alian nur atendante rekompencon?
44.
Kies vivo estus pli valora en danĝera situacio?
45.
Ĉu vi estus pli kreema, se vi ne havus aliron al interreto?
46.
Kion ni faru por ke nia amikeco daŭru eterne?
47.
Ĉu teknologio estu limigata por protekti la homan interagadon?
48.
Kiel vi priskribus la koloron ruĝan al homo naskiĝinta blinda?
49.
Ĉu vi preferus vivon plenan de aventuroj, sed mallongan, aŭ longan, sed
enuigan?
50.
Kiu estu la unua paŝo por atingi mondan pacon?
51.
Ĉu ni zorgu pri la bestoj same kiel ni zorgas pri homoj?
52.
Kion la homaro estus atinginta, se militoj neniam ekzistus?
53.
Ĉu vi lernus novan lingvon nur por kompreni unu solan amatan poemon?
54.
Kiam homo decidu, ke estas tempo forlasi sian hejmlandon?
55.
Ĉu estas eble, ke unu homo komprenu la sentojn de alia perfekte?
56.
Kial ni strebu al la steloj, kiam tiom da problemoj restas solvotaj sur la
Tero?
57.
Ĉu la tasko estu farita rapide, aŭ perfekte?
58.
Kien irus viaj pensoj, se vi povus libere flugi?
59.
Ĉu vi ŝatus, ke via nomo estu memorata dum miloj da jaroj?
60.
Kiu instruu al ni la signifon de la vivo?
61.
Ĉu infano estu kuraĝigata sonĝi pri neeblaj aferoj?
62.
Kiom da kuraĝo vi bezonus por alfronti vian plej grandan timon?
63.
Ĉu vi dirus "mi amas vin", se vi ne estus certa pri la sento?
64.
Kiel oni konservu esperon en mondo plena de sufero?
65.
Ĉu oni pardonu sin mem pro pasintaj eraroj?
66.
Kiu estis la plej granda leciono, kiun vi lernis en via vivo?
67.
Ĉu vi estus la sama persono, se vi estus naskiĝinta en alia familio?
68.
Kion vi faru, por ke via vivo havu sencon?
69.
Ĉu la memoro pri amata persono forpasinta estu festata kun ĝojo aŭ
malĝojo?
70.
Kiun el viaj sonĝoj vi plej volus realigi?
71.
Ĉu vi voĉdonus por politikisto, kiu promesus utopion?
72.
Kial la homoj timu la morton, se ĝi estas neevitebla?
73.
Ĉu ni strebu al perfekteco, eĉ sciante, ke ĝi estas neatingebla?
74.
Kiel vi pasigus vian lastan tagon sur la Tero?
75.
Ĉu vi volus, ke via vivo estu libro legata de aliaj?
76.
Kion ni devu instrui al robotoj pri etiko?
77.
Ĉu estas pli bone ami kaj perdi, ol neniam ami?
78.
Kies respondeco estus prizorgi la maljunulojn en la socio?
79.
Ĉu vi estus kontenta, se vi atingus ĉiujn viajn celojn?
80.
Kial silento foje diru pli ol mil vortoj?
81.
Ĉu oni forlasu ĉion por sekvi sian pasion?
82.
Kio estus la sono de la espero?
83.
Ĉu vi povus vivi sen muziko?
84.
Kiel ni konstruu pontojn inter kulturoj anstataŭ murojn?
85.
Ĉu estas juste, ke iuj homoj havu multe, dum aliaj havu nenion?
86.
Kiom da steloj estus videblaj, se ne estus luma poluo?
87.
Ĉu vi estus farinta la samajn elektojn, sciante la nunajn rezultojn?
88.
Kion vi diru al via pli juna memo, se vi povus?
89.
Ĉu la homaro iam atingu staton de konstanta feliĉo?
90.
Kie komenciĝu kaj finiĝu la libereco de individuo?
91.
Ĉu vi sentus timon, se vi scius, ke ni ne estas solaj en la universo?
92.
Kiu estu la finfina celo de la scienco?
93.
Ĉu ni forgesu la malbonon por antaŭeniri, aŭ ĉu ni memoru ĝin por lerni?
94.
Kiel vi mezurus la valoron de homa vivo?
95.
Ĉu vi preferus esti amata, aŭ respektata?
96.
Kion vi faru, por ke via heredaĵo estu pozitiva?
97.
Ĉu la mondo estu regata de la logiko, aŭ de emocioj?
98.
Kiun memoron vi savus, se vi povus konservi nur unu?
99.
Ĉu vi volus, ke la tempo haltu por unu momento?
100.
Kial ni serĉu respondojn, se la demandoj mem estas la plej interesaj?
Nenhum comentário:
Postar um comentário